ชี่กง (Qigong) มีต้นกำเนิดในนิกายเซ็น เป็นการผสมผสานระหว่างการเดินลมปราณของโยคะกับการบริหารกายของไกเก็ก เกิดเป็น ชี่กง ทางการแพทย์แผนจีนเชื่อว่าการฝึกชี่กงจะช่ว่ยปรับสมดุลอของหยิน-หยางในร่างกาย รวมทั้งธาตุทั้ง 5 ด้วย
ชี่ หมายถึง ลม ไอ พลัง หรือสิ่งให้ชีวิตหรือสรรพิส่งดำรงอยู่ อันหมายถึงพลังชีวิตที่อยู่ข้างใน ส่วนคำว่า กง หมายถึงวิชา ฝีมือ ความสามรถที่ได้มาจากการฝึกฝน ดังนั้น ชีกง คือ พลังที่ได้มาจากการฝึกฝนโดยผ่านการบริหารร่างกาย บริหารลมหายใจ และการบริหารจิต เพื่อให้เกิดสมดุลของพลังลมปราณเมื่อทุกส่วนสอดประสานกันจะทำให้เกิดสมดุลทั้งกายและใจ ชี่กงจึงให้ความสำคัญกับการฝึกจิตและกายไปพร้อมๆกัน ถ้าไม่มีการฝึกจิตร่วมด้วยก็จะเป็นการออกกำลังในแบบทั่วๆนั้นเอง
การฝึกชี่กงแบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือการฝึกสมาธิ การฝึกหายใจ และการฝึกท่าชี่กง การฝึกสมาธิเป็นพื้นฐานของชี่กง สมาธิเป็นการที่จิตตั้งมั่น มีความสงบ จดจ่ออยู่กับสิ่งใดสิ่งหนึ่ง การฝึกหายใจเป็นส่วนที่ทำให้ชี่กงเกิดผล ร่างกายจะปรับสมดุล การหายใจของชี่กงคือ หายใจเข้าให้ช้าและลึก อาจมีการกลั้นหายใจไว้สักครู่ แล้วค่อยๆผ่อนลมหายใจออก โดยเมื่อเราหายใจเข้าท้องจะพองและเมื่อเราหายใจออกท้องจะยุบคะ ส่วนท่าชี่กงนั้นมีหลายแขนงขึ้นอยุ่กับวัตถุประสงค์ของการฝึก เช่น ชี่กงเพื่อสุขภาพ เต๋าชี่กง เป็นต้น
ชี่กงสามารถแบ่งได้เป็น 2 แบบ คือ ระบบการปฏิบัติเพื่อป้องกันและรักษาโรค และระบบการต่อสู้และป้องกันตัว ซึ่งทั้ง 2 แบบก็ต้องฝึกบริหารการหายใจควบคู่กันไปตลอด การหายใจแบบชี่กง คือ การหายใจยาวๆโดยใช้กระบังลม เพื่อให้ร่างกายได้รับออกซิเจนมากที่สุด ซึ่งงการหายใจที่ถูกต้องจะทำให้เราสามารถเก็บพลังงานที่อยู่รอบตัวเรารวมทั้งพลังจักรวาลเข้ามาสะสมไว้ในตัวเรา เพื่อรักษาโรค รักษาผู้อื่นและสามารถนำไปใช้ต่อสู้ป้องกันตัวได้
การฝึกชี่กงทำให้เรามีสุขภาพที่แข็งแรง ป้องกันโรคกระดูกผุ ปอดแข็งแรง ป้องกันการปวดคอ หลัง ข้อเข่าต่างๆ ทำให้การทรงตัวของเราดีขึ้น ระบบการทำงานของน้ำเหลืองดีขึ้น ทำให้สามารถกำจัดของเสียในร่างกายได้อย่างรวดเร็ว ชี่กงยังทำให้ผู้ฝึกมีสติ สมาธิ รู้สึกผ่อนคลาย ทำให้นอนหลับดีขึ้น และยังส่งเสริมบุคคลิกภาพอีกด้วย
ประโยชน์ของการฝึกชี่กง คือ
- ผลของจิตใจ ทำให้จิตใจสงบ ผ่อนคลาย ไม่เครียด ลดความวิตกกังวล ทำให้นอนหลับง่ายขึ้น
- ผลของสมาธิ ทำให้สมองปลอดโปร่ง ปรับการทำงานอขงระบบประสาท ลดการทำงานของหัวใจ ความดันโลหิตลง
- ผลของการฝึกหายใจ ทำให้การหายใจดีขึ้น ได้รับออกซิเจนมากขึ้น และขับคาร์บอนไดออกไซด์ออกไปได้ดี
- ภูมิคุ้มกันที่ทำงานอย่างสมดุล การฝึกฝนชี่กงทำให้ปริมาณเม็ดเลือดขาวเพิ่มขึ้น ระบบฮอร์โมนเกิดความสมดุล
- การออกกำลังพร้อมกันทั้ง กาย และจิต ทำให้ระบบการทำงานของข้อต่างๆ เอ็น มีความยืดหยุ่น ทนทาน กล้ามเนื้อแข็งแรงยิ่งขึ้น
สำหรับคนที่เริ่มฝึกชี่กงใหม่ๆอาจมีอาการที่ไม่พึงประสงค์ บางคนมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ไข้ขึ้น เรอ ผายลม ท้องเสีย แต่สำหรับชี่กงแล้วอาการเหล่านี้เป็นเรื่องปกติเพราะร่างกายกำลังขับพิษออกมา (Detoxification) หากมีอาการปวดเมื่อยตัวและเท้านั้นเพราะว่าคนๆนั้นไม่ค่อยออกกำลังกาย หากฝึกต่อเนื่อง 4-6 ครั้ง ก็จะหายไป อาการปวดศีรษะเกิดจากการที่ชี่คั่งค้างในบางศีรษะ อันเนื่องมาจากการเกร็งและการหายใจไม่ถูกต้อง จึงควรผ่อนคลายขณะฝึก และหลังจากฝึกชี่กงยังไม่ควรอาบน้ำทันที ควรทิ้งเวลาไว้สัก 30 นาทีแล้วค่อยอาบด้วยน้ำอุ่นคะ
ชี่กง เป็นการดูแลสุขภาพตามศาสตร์จีนโบราณวิธีหนึ่ง ซึ่งได้รับการพิสูจน์ว่ามีประสิทธิภาพในหลายด้านที่เกี่ยวข้องกับสุขภาพ การฝึกชี่กงจึงเป็นออกกำลังที่มีผู้ฝึกกันอย่างกว้างขวาง และยังเป็นไม่ต้องหาซื้ออุปกรณ์ใดๆทั้งสิ้นคะ เพียงแต่เราฝึกกับผู้สอน/ครูให้ได้ท่วงท่าและการหายใจที่ถูกต้องก็จะเป็นผลดีต่อร่างกายแน่นอนคะ
